KİŞİSEL VE SİYASAL HAKLAR ULUSLARARASI SÖZLEŞMESİNE SEÇMELİ PROTOKOL
BAŞLANGIÇ
Bu Protokole Taraf Devletler,
Bundan sonra "Sözleşme" diye geçecek olan Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi'nin amaçlarını gerçekleştirmek ve bu Sözleşme hükümlerinin uygulanmasını sağlamak amacıyla, Sözleşmenin IV. bölümüne göre kurulan ve bundan sonra "Komite" diye geçecek olan İnsan Hakları Komitesine, bu Protokolde düzenlendiği gibi, Sözleşmede yer alan hakların ihlalinden mağduru olduğunu iddia eden bireylerden gelen şikayetleri alma ve kabul etme yetkisi tanımanın uygun olduğu dikkate alarak,
Aşağıdaki hükümlerde anlaşmışlardır:
Madde 1 - Bireysel şikayet usulü
Bu Protokole Taraf haline gelen Sözleşmeye Taraf bir Devlet, kendi egemenlik yetkisine tabi bulunan ve Sözleşmede düzenlenen haklarının bu Taraf Devlet tarafından ihlal edildiğini iddia eden bireylerin yapacağı şikayetleri Komitenin alma ve kabul etme yetkisini tanır. Komite, Sözleşmeye Taraf olup da bu Protokole taraf olmayan bir Devlet hakkında yapılan şikayetleri alamaz.
Madde 2 - Şikayette bulunma
Yukarıda birinci madde çerçevesinde, Sözleşmede belirtilen haklarından birinin ihlal edildiği iddiasında bulunan ve bütün iç hukuk yollarını tüketen bireyler, inceleme yapması için Komiteye yazılı şikayette bulunabilirler.
Madde 3 - Kabuledilebilirlik usulü
Komite, bu Protokole göre yapılan şikayetlerden imzasız olanları, veya şikayette bulunma hakkının kötüye kullanılması şeklinde nitelediği şikayetleri veya Sözleşmenin hükümlerine uymayanları kabuledilmez bulur.
Madde 4 - Esas hakkında yargılama
1) Komite, yukarıda üçüncü madde hükümleri çerçevesinde bu Protokole göre kendisine yapılan bir şikayeti, Sözleşmenin bir hükmünü ihlal ettiği iddia edilen ve bu Protokole Taraf bulunan Devlete gönderir.
2) Şikayeti alan Devlet altı ay içinde, sorunu açıklığa kavuşturan veya başka bir yazılı açıklamayı, ve eğer varsa bu Devlet tarafından sorunun çözümü için alınmış olabilecek tedbirleri Komiteye sunar.
Madde 5 - Esas hakkında karar
1. Komite bu Protokole göre aldığı şikayetleri, birey ve ilgili Taraf Devletin kendisine sundukları bütün yazılı bilgilerin ışığında inceler.
2. Komite bir bireyden aldığı şikayetin aşağıdaki koşullara sahip olduğunu tespit edememişse, inceleme yapamaz:
a) Bu şikayet konusunun başka bir uluslararası soruşturma veya çözüm usulüne göre incelenmemekte olması;
b) Bireyin varolan bütün iç hukuk yollarını tüketmiş olması. İç hukuk yollarını tüketme makul olmayacak ölçüde uzun sürecek ise, bu şartın yerine getirilmiş olması aranmaz.
3. Komite bu Protokole göre şikayetleri incelerken kapalı toplantılar yapar.
4. Komite kendi görüşünü ilgili Taraf Devlete ve şikayetçi bireye gönderir.
Madde 6 - Yıllık rapor
Komite, Sözleşmenin Kırk beşinci maddesine göre hazırlayacağı yıllık raporunda, bu Protokole göre yaptığı faaliyetlere yer verir.
Madde 7 - Koloni halklarının başvuru hakları ile ilişki
Bu Protokol hükümleri, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun Koloni Ülkelerine ve Halklarına Bağımsızlık Verilmesi hakkında Bildiri ile ilgili 14 Aralık 1960 tarihinde kabul ettiği 1514 (XV) sayılı kararındaki amaçların yerine getirilmesi süresince, bu halklara Birleşmiş Milletler Şartı ve Birleşmiş Milletler ve uzman kuruluşlarının yaptığı diğer uluslararası sözleşmeler ve belgelerle verilen başvurma hakkını hiç bir biçimde sınırlamaz.
Madde 8 - İmza, Onay ve Katılma
1) Bu Protokol, Sözleşmeyi imzalamış olan Devletlerin imzasına açıktır.
2) Bu Protokol, Sözleşmeyi onaylamış veya uygun bulmuş Devletlerin onayına tabidir. Onay belgeleri Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine tevdi edilir.
3) Bu Protokol, Sözleşmeyi onaylamış veya katılmış Devletlerin katılmasına tabidir.
4) Katılmalar, katılma belgesinin Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine tevdi edilmesinden itibaren yürürlük kazanır.
5) Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, bu Protokolü imzalayan veya onu uygun bulan bütün Devletleri, kendisine tevdi edilen her bir onay veya katılma belgesi hakkında bilgilendirir.
Madde 9 - Yürürlüğe girmesi
1) Bu Protokol, Sözleşmenin yürürlüğe girmesine bağlı olarak, on tane onay veya katılma belgesinin Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine tevdi edilmesinden itibaren üç ay sonra yürürlüğe girer.
2) On onay veya katılma belgesinin tevdi edilmesinden sonra bu Protokolü onaylayan her bir Devlet için bu Protokol, kendi onay veya katılma belgesinin tevdi edilmesinden itibaren üç ay sonra yürürlüğe girer.
Madde 10 - Federal Devletlerde Geçerliliği
Bu Protokolün hükümleri Federal Devletlerin her tarafında hiç bir sınırlama veya istisnaya tabi olmaksızın uygulanır.
Madde 11 - Seçmeli Protokolde Değişiklik yapılması
1) Bu Protokole Taraf her bir Devlet, bu Protokolün değiştirilmesi hakkında değişiklik hazırlayabilir ve bunu Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine iletebilir. Genel Sekreter, değişiklik önerilerini bu Protokole Taraf Devletlere iletir. Genel Sekreter Taraf Devletlerden, Taraf Devletlerin katılmasıyla bu önerilerin incelenmesi ve oylanması amacıyla bir konferans düzenlenmesini destekleyip desteklemediklerini bildirmelerini isteyebilir. Taraf Devletlerin üç birinin böyle bir konferansın düzenlenmesini desteklemeleri halinde, Genel Sekreter Birleşmiş Milletler gözetiminde bir konferans düzenler. Konferansa katılan ve oylamada bulunan Taraf Devletlerin oyçokluğuyla kabul edilen bir değişiklik, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun onayına sunulur.
2) Protokolde yapılan değişiklikler, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından onaylandıktan ve bu Protokole Taraf Devletlerin üçte ikisi tarafından kendi anayasal usullerine uygun olarak kabul edildikten sonra yürürlüğe girer.
3) Protokolde yapılan değişiklikler yürürlüğe girdiğinde, değişiklikleri kabul eden Devletleri bağlar; diğer Taraf Devletler bu Protokolün değişiklikten önceki hükümleriyle ve daha önce kabul ettikleri değişiklik hükümleriyle bağlı olmaya devam ederler.
Madde 12 - Seçmeli Protokolden çıkma
1) Bir Taraf Devlet her zaman, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine hitaben yazılı bir bildirim göndererek, bu Protokolden çıktığını bildirebilir. Çekilme bildirimi, bu bildirimin Genel Sekreter tarafından almasından itibaren üç ay sonra yürürlük kazanır.
2) Protokolden çıkma, bildirimin yürürlüğe girmesinden önce, bu Protokolün ikinci maddesine göre sunulmuş olan şikayetlerin Protokol hükümlerine göre incelenmesinin sürdürmesini engellemez.
Madde 13 - Genel Sekreter tarafından yapılan bildirimler
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri sekizinci maddenin beşinci fıkrası göre yapılan bildirimleri dikkate almaksızın, aynı maddenin birinci fıkrasında gösterilen bütün Devletleri şu konular hakkında da bilgilendirir:
a) Sekizinci maddeye göre yapılan imzalar, onaylar ve katılmalar;
b) Bu Protokolün dokuzuncu maddesine göre yürürlüğe girme tarihini ve On birinci maddeye göre yapılan değişikliklerin yürürlüğe girme tarihi.
c) On ikinci maddeye göre Sözleşmeden çıkma bildirimleri.
Madde 14 - Orijinal metin
1) Bu Protokolün eşit ölçüde Orijinal olan Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca metinleri, Birleşmiş Milletlerin arşivinde saklanır.
2) Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, bu Protokolün onaylı örneğini Sözleşmenin kırk sekizinci maddesinde belirtilen Devletlere iletir.