Ertuğrul YAZAR Yazarın Tüm Yazıları
Genel Bilgiler
“İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Yayıncılık Düzenleyici Otoriteleri Forumu” kısa adıyla IBRAF İİT Üye Ülkelerinin yayıncılık düzenleyici otoriteleri tarafından 17–18 Kasım 2011 tarihlerinde İstanbul’da kurulmuştur.[1]
Düzenleyici otoriteler arasında düzenli eşgüdüm, iletişim ve işbirliği kurmak, bilgi, görüş ve deneyim paylaşımında bulunmak, diyalog ve işbirliğini geliştirmek, görsel-işitsel medya hizmetlerinde ortak çalışmalar yürüterek forum oluşturmak, İslam Dünyasındaki somut ve soyut kültürel mirasın korunmasına katkıda bulunmak, Üye Ülkelerde iletişim hakkı ve bilgiye özgürce erişimi geliştirmeye yönelik çabaları koordine etmek kuruluş amaçları arasında sayılabilir.
IBRAF kurucu üye ülkeleri; Azerbaycan, Türkiye, Suudi Arabistan, Katar, Endonezya, Pakistan, Kırgızistan, Libya, Tacikistan, Mısır, Ürdün, Uganda, İran, Bangladeş, Sudan, Irak, Filistin, Lübnan, Fas, Afganistan ve Özbekistan’dır (IBRAF Tüzüğü Giriş Bölümü). Bahreyn, Nijer, Senegal ve Moritanya sonradan dâhil olan üye ülkeler olup Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve İslam Yayın Birliği gözlemci statüsünde bulunmaktadır.[2]
IBRAF Kuruluş Süreci
IBRAF’ın kuruluş süreci 3 aşamaya dayandırılabilir: Proje teklifi, kuruluş toplantısı ve İİT üye ülke bakanları tarafından onaylanma süreci.
Enformasyon ve Kültürel İşler Daimi Komitesi (COMIAC) toplantısına proje teklifinin sunulması için 8-10 Nisan 2010 tarihlerinde dönemin İİT Genel Sekreteri Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkanı Prof. Dr. Davut Dursun ve RTÜK Uluslararası İlişkiler Dairesi Başkanı Doç. Dr. Hamit Ersoy Cidde’de bir araya gelmiştir. Hazırlanan proje teklifinde; Avrupa Düzenleyici Otoriteler Platformu-EPRA, Akdeniz Düzenleyici Otoriteler Ağı-MNRA ve Karadeniz Yayıncılık Düzenleyici Otoriteleri Forumu-BRAF’a atıfta bulunarak benzer bir forumun İİT çatısı altında da tesis edilebileceği ifade edilmiştir. Üçlü arasında alınan kararın ardından IBRAF’ın kuruluşuna ilişkin sunulan proje teklifi, 11–13 Ekim 2010 tarihlerinde Senegal’in Dakar kentinde gerçekleştirilen COMIAC toplantısında sunulmuş ve Komite tarafından kabul edilmiştir.
Proje teklifinin COMIAC toplantısında kabul edilmesinin ardından 17–18 Kasım 2011 tarihlerinde İstanbul’da IBRAF kuruluş toplantısı gerçekleştirilmiştir. Toplantıda kamuoyu ile paylaşılan Ortak Deklarasyon ile IBRAF’ın kuruluşu ilan edilmiştir. Ortak Deklarasyonu kabul eden İİT üye ülkeleri arasında; Türkiye, Suudi Arabistan, Endonezya, Pakistan, Kırgızistan, Libya, Azerbaycan, Katar, Brunei ve Tacikistan ile gözlemci ülke olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bulunmaktadır. Proje teklifinde yılda bir defa Başkanlar Zirvesi düzenlenmesi Ortak Deklarasyonda ise yıllık toplantıların gerekli dokümanlarını detaylandırmak üzere uzmanlar komitesi kurulması yer almaktadır.
IBRAF, 17–20 Nisan 2012 tarihlerinde Gabon’da gerçekleştirilen İİT Enformasyon Bakanları Konferansı’nda İİT üye ülke bakanları tarafından onaylanarak hukuki statüsüne kavuşmuştur.
IBRAF’ın Organları
IBRAF’ın organları Yıllık Konferans (IBRAF’ın esas karar alıcı organı), Çalışma Grupları, Uzmanlar Komitesi, Yıllık Konferans Olağan Toplantıları, Daimi Sekreterlik ve Başkan’dır. Mevcut IBRAF dönem başkanı 2 yılı aşkın süredir Benin’den Adam Boni Tessi’dir. IBRAF Tüzüğünde de yer aldığı üzere (madde 10) IBRAF Daimi Sekreterliği Ankara’da yerleşiktir ve sekreterlik hizmetlerinin maliyetleri RTÜK tarafından karşılanmaktadır. IBRAF Daimi Sekretaryası 1 Ocak 2013 tarihinde oluşturulmuş ve IBRAF Genel Sekreteri’nin, RTÜK tarafından atanması öngörülmüştür. Bu çerçevede, ilk atanan IBRAF Genel Sekreteri RTÜK Üyesi Sn. Doç. Dr. Hamit Ersoy olmuştur. Mevcut IBRAF Genel Sekreteri ise RTÜK Üyesi Nurullah Öztürk’tür.
Bandung Deklarasyonu
IBRAF’ın kuruluş sürecine dayanak oluşturan en önemli 3 belgesi olan Proje Teklifi Belgesi, Ortak Deklarasyonu ve Tüzüğünün yanı sıra “Hoşgörünün Teşvik Edilmesinde, Terörizm ve İslam Düşmanlığına (İslamofobi) Karşı Mücadelede Medyanın Rolü Hakkında Bandung Deklarasyonu” da zikredilmesi gereken metinler arasında yer almaktadır.[3]
23 Şubat 2017 tarihinde 5. yıllık IBRAF toplantısında ilan edilen Deklarasyon, IBRAF üyelerinin yanı sıra yayıncıları ve medya profesyonellerini de şiddet, terörizm, nefret söylemi, İslamofobi gibi konularda uyarmakta, yayıncıların terörizm ve İslamofobi ile mücadele etmeleri için etik kurallar geliştirmelerine ve uygulamalarına destek olmaktadır. Ayrıca güvenilir ve doğrulanmış kaynaklara bağlı olarak soruşturma gazeteciliği yoluyla olayları raporlamada sorumlu davranmak, tüm terör eylemlerini kınamak ve her türlü terör örgütüne karşı eşit bir tutum geliştirmek, sahte haberlerin zararlı, sansasyonel ve kışkırtıcı etkilerinden kaçınarak halka doğru ve tarafsız bilgi sunmak, mağdurların ve ailelerinin mahremiyetini ve insanlık onurunu ihlal eden ve bu tür eylemlerin dehşet verici etkisini artırmaya katkıda bulunan terörist eylemlerin şok edici resimlerini, seslerini veya görüntülerini yaymaktan kaçınmak, İslam karşıtı propagandaya karşı, profesyonel ve objektif olarak hazırlanmış güçlü ve çekici içerikler üretmek gibi başlıklar altında kişi ve kuruluşları insani davranmaya ve insan haklarını ihlal etmemeye davet etmektedir.
IBRAF Benzeri Yapılar Mümkün Mü?
İİT İslam ülkelerini tek bir çatı altında toplamak üzere kurulan 57 üyeye sahip devletlerarası bir kuruluş iken IBRAF bu ilişkiyi devletlerden kurum düzeyine taşıyan bir yapıdır. Düzenleyici otoritelerin yanı sıra ulusal insan hakları kurumları, barolar ve üniversiteler gibi bağımsız ve özerk diğer yapılar da IBRAF benzeri kuruluş süreci ile İİT çatısı altında bir araya gelebilir. Bu durum İİT’nin etkinliğini artırmanın yanı sıra bu tarz çatılar altında bir araya gelen ülkelerin daha yakın ve sürekli işbirliği geliştirmelerine de vesile olacaktır.
[1] https://www.oic-ibraf.org/