KURUMSAL
SON DUYURULAR
İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman ve Uzman Yardımcılığı
İnsan hakları ve eşitlik uzmanlığı, kariyer mesleği niteliğinde olup İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman ve Uzman Yardımcıları, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun asli insan kaynağını oluşturmaktadır. Kariyer uzmanlık niteliğinde olması nedeniyle, insan hakları ve eşitlik uzman yardımcıları, mesleğe özel bir giriş sınavı ile alınmaktadır. İnsan hakları ve eşitlik uzmanlığına ilişkin temel düzenlemelere, 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu ile 11/11/2017 tarihli ve 30237 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanlığı Yönetmeliği’nde yer verilmiştir.
6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun 15 inci maddesine göre, insan hakları ve eşitlik uzmanları ve uzman yardımcılarını da kapsayacak şekilde, Kurum personeli bu Kanunla düzenlenen hususlar dışında 657 sayılı Kanuna tabidir.
6701 sayılı Kanunun 19 uncu maddesi ile Kanunla ve diğer mevzuatla Kuruma verilen inceleme, araştırma, ziyaret ve rapor hazırlama görevleri ile diğer görevlerin, aslen insan hakları ve eşitlik uzmanları ve uzman yardımcıları tarafından yerine getirileceği hükme bağlanmıştır. İnsan hakları ve eşitlik uzman ve uzman yardımcıları, bu görevlerini yerine getirirken Kurum Başkanının yetkilendirmesi halinde, tüm kamu kurum ve kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişilerden ilgili bilgi ve belgeleri istemeye, incelemeye ve bunların örneklerini almaya, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya, özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin bulundukları yerleri ziyaret etmeye, buralarda inceleme yapmaya ve gerekli tutanakları düzenlemeye, kötü muameleye maruz kaldığı iddia edilen kişi ya da kişilerle görüşmeye yetkili kılınmıştır. Kanuna göre, insan hakları ve eşitlik uzman ve uzman yardımcıları, ayrıca, insan hakları ve ayrımcılıkla mücadele eğitimi verme yetkisine de sahiptir.
11/11/2017 tarihli ve 30237 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanlığı Yönetmeliği’nin 31 inci maddesine göre, insan hakları ve eşitlik uzmanları ve uzman yardımcılarının görev, yetki ve sorumlulukları ise şöyle sıralanmıştır:
“Uzman ve uzman yardımcılarının görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 31 – (1) Uzmanlar istihdam edildiği birimin görev alanına giren konularda aşağıdaki görevleri yaparlar:
a) İlgili mevzuatla Kuruma verilmiş olan görevleri yürütmek ve Kurum tarafından yürütülen çalışmaların gerektirdiği hizmetleri yapmak.
b) Kurumun görev alanına giren mevzuatı takip etmek, bu mevzuatın geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar yapmak ve uygulamada aksayan yönlerine ilişkin görüş ve önerilerini bildirmek, mevzuat taslaklarının hazırlanmasına, görüşülmesine katkıda bulunmak.
c) Kurumun görev alanı çerçevesinde araştırma ve inceleme yapmak, proje hazırlamak.
ç) Yurt içi ve yurt dışında gerçekleştirilen toplantıları ve çalışmaları takip etmek, kurum içi ve kurumlar arası toplantı ve çalışmalara katılmak.
d) Mesleki konularda yurt içindeki ve yurt dışındaki gelişmeleri ve yayınları izlemek, gerekli dokümanları toplamak ve bu konularda gerekli görülen çalışmaları ve incelemeleri yapmak.
e) Uzman yardımcılarının bilgi ve deneyimlerinin geliştirilmesine katkıda bulunmak.
f) Amirleri tarafından verilecek benzer nitelikteki diğer görevleri yerine getirmek.
(2) Uzman yardımcıları, amirleri ve refakatinde çalıştıkları uzmanlar tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde kendilerine verilen görevleri yerine getirirler.
(3) Kanunun 19 uncu maddesi uyarınca, Kanun ve diğer mevzuatla Kuruma verilen inceleme, araştırma, ziyaret ve rapor hazırlama görevlerinin ifasında, Başkanın yetkilendirmesi halinde uzman ve uzman yardımcıları, tüm kamu kurum ve kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişilerden ilgili bilgi ve belgeleri istemeye, incelemeye ve bunların örneklerini almaya, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya, özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin bulundukları yerleri ziyaret etmeye, buralarda inceleme yapmaya ve gerekli tutanakları düzenlemeye yetkilidir.
(4) Uzmanlar ve uzman yardımcıları, verilen görevlerin ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde yerine getirilmesinden dolayı amirlerine karşı sorumludur.”
6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’na göre, Kuruma ihdas edilen insan hakları ve eşitlik uzmanı kadro sayısı 55, insan hakları ve eşitlik uzman yardımcısı kadro sayısı ise 40’tır.
20/04/2016 tarihli ve 29690 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanununun İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanları ile Uzman Yardımcılarına ilişkin hükümleri şunlardır:
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMU KANUNU
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Personel Rejimi
MADDE 15- Personele ve Özlük Haklarına İlişkin Hükümler
(1) Kurum personeli, bu Kanunla düzenlenen hususlar dışında 657 sayılı Kanuna tabidir. Hizmet birimi koordinatörü olarak görevlendirilenlerde bakanlık daire başkanı kadrolarına atanmak için aranan şartlar aranır ve bunlara kadrolarına bağlı olarak mali haklar kapsamında yapılan aylık net ödeme tutarının, bakanlık daire başkanına kadrosuna bağlı olarak yapılması öngörülen aylık net ödeme tutarından az olması hâlinde aradaki fark, herhangi bir vergi ve kesintiye tabi olmaksızın ödenir.
(…)
(3) Başkan ve üyeler ile Kurum personeli 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi hükümlerine tabidir. (…)
(…)
(6) Kurumda, 657 sayılı Kanun ve diğer mevzuat hükümlerine bağlı kalmaksızın, sözleşmeli personel istihdam edilebilir. Sözleşmeli olarak istihdam edilecek personel, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır. Bu personelin atama usul ve esasları Kurumca belirlenir. Bunlara ödenecek ücretin net tutarı, birinci dereceli İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanına ödenen aylık ortalama net tutarı aşmamak üzere Başkan tarafından tespit edilir. Bu fıkra uyarınca çalıştırılacakların sayısı İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı ve İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman Yardımcısı toplam kadro sayısının yüzde on beşini geçemez. (…)
MADDE 16- İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı ve Uzman Yardımcıları
(1) Kurumda, İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı ve İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman Yardımcısı istihdam edilebilir.
MADDE 19- İnceleme Yetkisi
(1) Bu Kanunla ve diğer mevzuatla Kuruma verilen inceleme, araştırma, ziyaret ve rapor hazırlama görevleri ile diğer görevler, insan hakları ve eşitlik uzmanları, insan hakları ve eşitlik uzman yardımcıları ve Başkan tarafından görevlendirilen diğer Kurum personeli tarafından yerine getirilir.
(2) Birinci fıkrada sayılanlar, Başkanın yetkilendirmesi hâlinde, tüm kamu kurum ve kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişilerden ilgili bilgi ve belgeleri istemeye, incelemeye ve bunların örneklerini almaya, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya, özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin bulundukları yerleri ziyaret etmeye, buralarda inceleme yapmaya ve gerekli tutanakları düzenlemeye, kötü muameleye maruz kaldığı iddia edilen kişi ya da kişilerle görüşmeye yetkilidir. Kamu kurum ve kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişiler, Kurumun ziyaretlerini kolaylaştırmak ve taleplerini gecikmeksizin yerine getirmek zorundadırlar.
MADDE 26- İnsan Hakları ve Ayrımcılıkla Mücadele Eğiticileri
(1) İnsan hakları ve ayrımcılıkla mücadele eğitimi, Kurum personeli veya insan hakları ve ayrımcılıkla mücadele eğiticileri tarafından verilir. Eğiticilerin nitelikleri, çalışma usul ve esasları ile eğiticilere verilecek ücret Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak yönetmelikle düzenlenir.
GEÇİCİ MADDE 1- Hak ve Yetkiler ile Personelin Devri
(…)
(6) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte İnsan Hakları Uzmanı ve İnsan Hakları Uzman Yardımcısı kadrolarında bulunanlar, İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı ile İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman Yardımcısı kadrolarına başka bir işleme gerek kalmaksızın hâlen bulundukları kadro dereceleriyle atanmış sayılır ve bunlardan 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 12 nci maddesi hükmünden yararlananların bu hakları söz konusu kadrolarda bulundukları sürece devam eder. Bu fıkraya göre atananların İnsan Hakları Uzmanı kadrosunda geçirdiği süreler İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı kadrosunda, İnsan Hakları Uzman Yardımcısı kadrosunda geçirdiği süreler ise İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman Yardımcısı kadrosunda geçmiş sayılır.
(…)
(8) Bu madde uyarınca atanan veya atanmış sayılan personelin yeni kadrolarına atandıkları veya atanmış sayıldıkları tarih itibarıyla eski kadrolarına ilişkin en son ayda aldıkları sözleşme ücreti, aylık, ek gösterge, ikramiye (bir aya isabet eden net tutarı), her türlü zam ve tazminatları, makam tazminatı, temsil tazminatı, görev tazminatı, ek ödeme ve benzeri adlarla yapılan her türlü ödemelerin toplam net tutarının (Bu tutar sabit bir değer olarak esas alınır.); yeni atandıkları kadrolara ilişkin olarak yapılan sözleşme ücreti, aylık, ek gösterge, ikramiye (bir aya isabet eden net tutarı), her türlü zam ve tazminatları, makam tazminatı, temsil tazminatı, görev tazminatı, ek ödeme ve benzeri adlarla yapılan her türlü ödemelerin (ilgili mevzuatı uyarınca fiili çalışmaya bağlı fazla mesai ücreti hariç) toplam net tutarından fazla olması hâlinde aradaki fark tutarı, herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın fark kapanıncaya kadar ayrıca tazminat olarak ödenir. Atandıkları veya atanmış sayıldıkları kadro unvanlarında isteğe bağlı olarak herhangi bir değişiklik olanlarla, kendi istekleriyle başka kurumlara atananlara fark tazminatı ödenmesine son verilir. (9) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar mülga Türkiye İnsan Hakları Kurumunda geçen hizmetler, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunda geçmiş sayılır.
(…)
(12) En az dört yıllık lisans eğitimi veren yükseköğretim kurumlarını bitirerek mesleğe özel yarışma sınavı ile giren ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda insan hakları alanında faaliyet gösteren kurumların merkez teşkilatı kadrolarına atanmış olanlar talepleri hâlinde kurumlarının, hakimler ve savcılar ise kendilerinin muvafakati ile, Kurumun görev alanına giren konularda doktora yapmış olan Devlet memurları ile öğretim elemanları ise başvurmaları hâlinde bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde, bu Kanun kapsamında atanan Kurul tarafından belirlenecek usul ve esaslar dâhilinde İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı olarak atanabilirler. Bu fıkra hükümlerine göre atanacak olanların sayısı, Kurumun kadro cetvellerindeki İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı ve İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman Yardımcısı kadro sayısının yüzde onunu geçemez.